โครงการ กินสบายใจ จังหวัดอุบลราชธานี ส่งเสริมการปลูกแตงโมอินทรีย์ พืชหลังนาใช้น้ำน้อย โดยปลูกร่วมกับตอซังข้าว ไม่เผาฟาง แต่ใช้ฟางคลุมดิน ช่วยรักษาความชุ่มชื้น ลดมดเสี้ยนดินเจาะผลแตงโม และป้องกันอีกาจิกกินผลผลิต ได้แตงโมลูกโต เปลือกหนา เนื้อฉ่ำ หวานอร่อยชื่นใจ เข้ากับอากาศร้อน

คุณคนึงนุช วงศ์เย็น ผู้ประสานงานเครือข่ายกินสบายใจ กล่าวว่า ศูนย์เรียนรู้เกษตรอินทรีย์กินสบายใจ ทำหน้าที่เชื่อมโยงความรู้การผลิตเกษตรอินทรีย์สู่สมาชิกเกษตรกรด้วยกันเอง โดยเฉพาะที่อำเภอตาลสุม จังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งมีความเชี่ยวชาญในการทำนาอินทรีย์ และยกระดับการผลิตพืชหลังนา ใช้น้ำน้อย โดยใช้ศักยภาพของแปลงนาอินทรีย์หลังเก็บเกี่ยวข้าวออกแล้ว

นางจินดา สายโสภา เกษตรกรผู้ทดลองปลูกแตงโมอินทรีย์ ที่จินดาฟาร์ม อำเภอตาลสุม จังหวัดอุบลราชธานี ได้เผยถึงเทคนิคที่ต้องรู้ 6 ข้อ ก่อนปลูกแตงโมอินทรีย์ร่วมกับตอซังข้าว  

1. เตรียมพื้นที่ : เลือกแปลงนาชุ่มชื้น ไม่เผาฟาง ทำหลุมปลูกในช่องว่างของตอซัง เพื่อให้เถาแตงโมเลื้อย และใช้ฟางรองรับผลแตงโมไม่ให้สัมผัสดิน ลดความเสี่ยงจากมดเสี้ยนดิน
2. ปรุงดิน : ใช้ปุ๋ยหมัก 1 กระสอบ/4 หลุม ขุดหลุมขนาด 50×50 ซม. ลึก 20 ซม. ใส่ปุ๋ย คลุกดิน ปลูกเมล็ดหลุมละ 3 เมล็ด โดยใส่ปุ๋ยหมักครั้งเดียว คือก่อนปลูก ซึ่งปุ๋ยหมัก สามารถทำจากวัตถุดิบที่เกษตรกรมีในแปลง เช่น มูลไก่ หญ้าเนเปียร์ ใบไม้ แกลบ รำข้าว และซุปเปอร์ พด.1 นำมาผ่านกระบวนการหมัก 1 เดือน เสริมด้วยน้ำหมักซุปเปอร์ พด.2 ฉีดพ่นช่วงแตงโมอายุ 30-45 วัน ทุก 3 วัน
3. การให้น้ำ : แตงโมใช้น้ำน้อย หากปลูกช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน อาจไม่ต้องรดน้ำในเดือนแรก เดือนธันวาคมให้น้ำทุก 5 วัน ทั้งนี้ให้พิจารณาความชุ่มชื้นของดินประกอบกับการให้น้ำ
4. โรคและแมลง : โรคเถาเหี่ยวจากแบคทีเรียมักเกิดช่วง 30 วันแรก ให้นำต้นที่เป็นโรคมาเผาทิ้งนอกแปลงซึ่งโรคดังกล่าวมีแมลงเต่าเป็นพาหะสำคัญ
5. ศัตรูพืช : มดเสี้ยนดินเจาะผลแตงโม ให้ป้องกันด้วยฟางหนาคลุมดิน ส่วนอีกาป้องกันโดยคลุมผลแตงโมด้วยฟางเมื่อมีลูกแตงโมมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 10 ซม. ขึ้นไป
6. การเก็บเกี่ยว : แตงโมพร้อมเก็บเมื่ออายุ 65-70 วัน ตรวจสอบจาก มือจับ ที่แห้งและเสียงขณะเคาะผล

จากแปลงทดลอง 0.5 ไร่ ที่อำเภอตาลสุม ปลูก 290 หลุม อัตราการงอก 76.89% ได้ต้นแตงโม 409 ต้น ผลผลิตเฉลี่ย 100 ลูก/งาน น้ำหนัก 2-7 กก./ลูก ค่าความหวาน 10 บริกซ์ขึ้นไป มีจำหน่ายที่ตลาดกินสบายใจห้างสุนีย์ วันเสาร์ และโรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี ทุกวันพุธ ในราคากก.ละ 35 บาท

ทั้งนี้ องค์ความรู้ดังกล่าวจะถูกถ่ายทอดให้เกษตรกรที่มีพื้นที่ทำนาอินทรีย์ ได้นำไปปลูกในแปลงนาหลังเก็บเกี่ยวข้าว เพื่อเป็นทางเลือกในการสร้างรายได้ และผลิตอาหารที่ปลอดภัย พร้อมสนับสนุนนโยบาย “อุบลไม่เผา” ที่กำหนดให้เกษตรกรงดการเผาฟางในแปลงนาในทุกพื้นที่ โดยการปลูกแตงโมอินทรีย์ในแปลงนาเป็นพืชหลังนา

แตงโมอินทรีย์นี้ไม่เพียงสร้างรายได้ให้เกษตรกร แต่ยังช่วยลดมลพิษจากการเผาฟาง เสริมสร้างระบบนิเวศที่ยั่งยืน และผลิตผลไม้รสหวานชื่นใจ เย็นสดชื่น เข้ากับอากาศร้อนอีกด้วย